در نبود سازوکار مناسب برای محافظت و نگهداری آثار تاریخی و محوطه‌های باستانی، تخریب این آثار به دست سوداگران و جویندگان گنج به‌میزان فزاینده‌ای تشدید شده است؛ به‌ طوری‌ که طی ماه‌های اخیر، کارشناسان و کنشگران میراث فرهنگی به‌تناوب درباره تخریب آثار تاریخی با هجوم حفاران غیرمجاز هشدار دادند. در یکی از آخرین موارد، تصاویر و گزارش‌هایی از تخریب سنگ‌نوشته خط میخی اورارتویی در محوطه تاریخی نشتبان استان آذربایجان شرقی منتشر شده است.

این تصاویر نشان می‌دهند که جویندگان گنج گورستانی را که پیشینه تاریخی‌ آن به عصر آهن می‌رسد، سوراخ‌سوراخ و زیرورو کرده‌اند و سنگ‌های ایستاده بر فراز قبرها نیز از دست‌درازی سوداگران در امان نمانده‌اند و کتیبه خط میخی هم تقریبا تخریب شده است.

خبرگزاری ایسنا در گزارشی به نقل از باستان‌شناسان، وضعیت محوطه باستانی نشتبان را «بحرانی» توصیف کرد و نوشت به‌رغم حضور گسترده قاچاقچیان و جویندگان گنج، این محوطه باستانی به حال خود رها شده است.

حیان جبارزاده، باستان‌شناس که به‌تازگی محوطه باستانی نشتبان را بررسی میدانی کرده است، با ابراز تاسف از وضعیت نامناسب این محوطه باستانی گفت که شرایط آب‌وهوایی تخریب این اثر را تشدید کرده است و فعالیت جویندگان گنج نیز روزانه و مستمر ادامه دارد، بی‌آنکه مسئولان را برای حفاظت بیشتر نگران کند.

این باستان‌شناس با تاکید بر اینکه کتیبه خط میخی نشتبان دو هزار و ۸۰۰ سال عمر دارد و یادگاری به‌جامانده از دوران اورارتویی است، افزود که این کتیبه که اکنون تخریب شده، یکی از مهم‌ترین اسناد نوشتاری در کل شمال غرب ایران به شمار می‌رود، اما اکنون بخش‌هایی از آن کاملا کنده شده و شکل اولیه‌اش را از دست داده است.

او ضمن هشدار درباره وضعیت محوطه باستانی نشتبان گفت که اگر این شرایط ادامه‌دار شود، شاید به‌زودی از این محوطه ارزشمند و سند تاریخی هیچ اثری باقی نماند.

جبارزاده به بازدید از این محوطه تاریخی در حدود پنج سال قبل اشاره کرد و گفت که آن‌ موقع کتیبه خط میخی اورارتویی وضعیت بهتری داشت و تقریبا سالم بود ولی با گذشت پنج سال، نصف آن از بین رفت و بخش‌هایی نیز سوراخ شد. سنگی هم که کتیبه روی آن نوشته شده، کج شده است و هر لحظه امکان افتادن و از بین رفتن آن وجود دارد.

این باستان‌شناس کلان‌سنگ‌های ایستاده روی قبور گورستان این محوطه باستانی را نیز آثاری «نادر و خاص» در ایران توصیف کرد و گفت که این گورستان به دلیل حفاری‌های غیرقانونی تقریبا تخریب شده است.

محوطه باستانی نشتبان در روستایی به همین نام در شهرستان سراب در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.

باستان‌شناسان قدمت کتیبه میخی اورارتویی نشتبان را به سده هشتم قبل از میلاد نسبت داده‌اند. این کتیبه که در میان اهالی بومی به «قیرخ قیزلار» شهرت دارد، اول فروردین‌ ۱۳۴۷ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شد اما این اثر تاریخی به‌رغم ثبت در فهرست میراث ملی، از هجوم سوداگران در امان نماند و در تازه‌ترین تصاویر آن، آثار تیشه و مته برقی به‌وضوح مشاهده می‌شود.

پژوهش‌های باستان‌شناسان مبین آن است که پادشاهی اورارتو یا پادشاهی وان، از تمدن‌های عصر مفرغ و عصر آهن بود که در سده نهم پیش از میلاد در محل ارمنستان کنونی در شرق ترکیه و شمال غربی ایران شکل گرفت. پادشاهی اورارتو، پس از استقرار ساختار سیاسی و ساخت دژهای دفاعی، کشورگشایی‌ آغاز کرد و در تولید دست‌ساخته‌های هنری، به‌ویژه فلزی، هم سرآمد شد. با این همه بیش از ۲۰۰ سال دوام نیاورد و در سده ششم میلادی به‌طور اسرارآمیزی سقوط کرد.

تاریخچه اورارتو به دلیل کمبود اسناد تاریخی هنوز ابهام‌های بسیاری دارد. با این همه، شواهد نوشتاری، آثار معماری و دست‌ساخته‌های به‌جا مانده تا حدودی به بازآفرینی سرگذشت این امپراتوری کمک کرده است.